İnsanlar son çare olarak zayıflama haplarına başvuruyor, TV ve yazılı medya bu konuda yönlendirici olabilir mi?
Böylesine önemli bir konuda medyanın elbette çok etkili bir rolü bulunmaktadır. Sonuçta bir uzman gün içerisinde sayılı hastasına / danışanına yön verebilmektedir. Halbuki kitle iletişim araçları vesilesi ile sayısız insana hizmet ve bilgi aktarabilmek söz konusu olmaktadır. Halkı doğru bir şekilde yönlendirmek adına medyada görev alan kişilerin, fikir aldıkları uzmanların konu ile gerçekten ilgili, işinin ehli kişiler olup olmadığını özellikle araştırmaları gerekmektedir.
Zayıflama hapları neden yasal değil?
Şişmanlık konusunda günümüze kadar kullanılan zayıflama ilaçlarının oluşturduğu yan etkiler aşağıdaki tabloda özetlenmeye çalışılmıştır.
TARİH İLAÇ TEDAVİSİ SONUÇ
1893 Tiroid ekstresi Hipertiroidi
1933 Dinitrofenol Katarakt, nöropati
1937 Amfetaminler Bağımlılık
1967 Digoksin, diüretikler ÖLÜM
1971 Fenfluramin Pulmoner hipertansiyon
1997 Kombine tedavi Vasküler yetersizlik
(Fen – Phen)
(Dexfen – Phen)
Zamanında ölümlere dahi yol açabilen çeşitli etken maddeli ilaçların mutlaka ilgili uzman doktor (endokrinolog veya dahiliye uzmanı) kontrolünde kullanılması gerekmektedir. Ancak özellikle bizim ülkemizde eş, dost, arkadaş, eczacı, kalfa hatta çırakların önerisi ile gereksiz kullanım çok yaygındır.
Zararları neler?
Şu an için Dünya Sağlık Örgütü tarafından onay almış Orlistat ve Sibutramin etken maddeli 3 ayrı zayıflama ilacı mevcuttur. Orlistat’ın yan etkileri arasında yağlı dışkı, gaz, karın ağrısı, sık defekasyon (dışkılama), fekal intoksikasyon (alta kaçırma) gibi etkiler yer alırken, Sibutramin’in kan basıncında 3 – 5 mmHg artış, kalp hızında 2 – 4 atım / dk artış, ağız kuruluğu, kabızlık, uykusuzluk gibi yan etkilerinin bulunduğu saptanmıştır. Orlistat, besinlerle alınan yağların bağırsaklardan % 30 oranında emilmeden atılmasına yardımcı olurlar ve uzun süreli kullanımlarında yağda eriyen (A, D, E ve K) vitaminlerin emiliminde sıkıntılar oluşturabilir. Sibutramin, santral sinir sistemine karışarak tokluk hissi uyandırmakta ancak, ilaçlar kullanıldığı sürece etkili oldukları için bırakıldığı takdirde rebound etki yaratıp fazla besin alımına yol açabilmektedir.
En azından bu tür ilaçlar yaşam tarzı değişikliği (taksiden 2 durak önce inip yürümek, alışverişe tok karına çıkmak, her lokmadan sonra çatal ve kaşığı elden bırakmak) sağlamadığı için bırakıldıklarında ağırlık artışına sebebiyet verebilirler. İşin bir de maddi boyutu var elbette: Türkiye’de obezite ilaçlarına yılda yaklaşık 25 milyon $ harcama yapılmaktadır.
Bir uzman olarak kullanan ve kullanmak isteyen hastalara ne söylemek istersiniz?
Zayıflama ilaçlarının kullanımı için azı protokoller söz konusudur. Kişinin Beden Kitle İndeksi (BKİ) değerinin 30 kg/m²’nin üzerinde olması veya 27 kg/m²’nin üzerinde olması, beraberinde de eşlik eden şişmanlığa bağlı kronik bir rahatsızlığın olması gerekmektedir. Buna ilave olarak kişinin 3 ay süresinde diyet tedavisi ve egzersiz programına uyması ve sonuç alamaması gerekmektedir. Ardından uzman hekim kontrolünde uygun olan zayıflama ilacına başlanabilir. Ancak şunu hiçbir zaman için unutmamak gerekir: Ne de olsa bu ilaç beni zayıflatıyor düşüncesi ile diyet ve egzersiz programının dışına çıkmamak gerekir. İlaçlar diyet ve egzersiz programına destek amaçlı olarak kullanılmalıdır.
BKİ = Ağırlık (kg) / Boy uzunluğunun karesi (m²) ile hesaplanmaktadır.
Bu tarz istekler için kişinin psikoloğa ve uzmana görünmesi gerekli mi?
Zayıflama takıntısı bazı durumlarda doktora ilaç önermesi konusunda ısrarcı tutumların sergilenmesine kadar ileri gitmektedir. Siz yazmazsanız ben kendi başıma bir ilaç kullanırım şeklinde söylemlerde bulunan bireylerin bir psikolog kontrolünden geçmeleri gerekse de zorla güzellik olmayacağı için sonuç alınamayacaktır. Zaten psikolog ve diyetisyenler gerçek kararlılık sonrası başvurulması gereken uzmanlardır.
Sağlık açısından değerlendirir misiniz?
Obezite tedavisinde önceliğin eğitim, diyet tedavisi, egzersiz ve davranış değişikliği tedavisi (yaşam tarzı değişikliği) olması gerekir. 3 Ay süresince bu denemeler yapılmadan farmakolojik (ilaç) tedaviye veya cerrahi müdahaleye geçmemek gerekir. Ancak obeziteye bağlı komplikasyon riski varsa veya bireyin BKİ değeri 40 kg/m²’nin üzerinde ise direkt olarak bu alternatifler düşünülebilir.